SZKOŁA PODSTAWOWA W BĄCZALU DOLNYM
Historia Szkoły Podstawowej w Bączalu Dolnym sięga roku 1885, kiedy to na mocy ustaw szkolnych w roku 1973 została ustanowiona jednoklasowa szkoła filialna, przyłączona do szkoły etatowej w Skołyszynie. Szkoła wówczas budynku nie miała, a nauka odbywała się w izbie dobudowanej do „organistówki”. Było to niskie, małe pomieszczenie. Nauczyciel mieszkał w wynajętym domu na wsi. Prawdopodobnie uczono także dzieci w niektórych domach wiejskich, do których przychodził nauczyciel. Nie ma na to źródłowych dokumentów, ale fakt ten był przekazywany ustnie od czasów powstania szkoły przez kolejnych jej nauczycieli.
W pierwszym roku szkolnym 1885/1886 (roku założenia szkoły) obowiązki nauczyciela sprawował pan Marcin Gąsior, a później funkcję tę pełnili kolejno: p. Jan Sławecki, p. Jan Łabno oraz p. Aniela Janicka.
W 1894 roku rozpoczęto budowę (murowanego) budynku szkolnego, a zakończono go w 1895 roku. W dniu 29 września 1895 roku odbyło się uroczyste otwarcie szkoły. Po nabożeństwie w kościele parafialnym, młodzież szkolna oraz licznie zgromadzeni uczestnicy tej uroczystości zebrali się w nowym budynku szkolnym. Do zebranych przemówił p. Adolf Szostkiewicz – okręgowy inspektor szkolny z Jasła. W pięknych słowach przedstawił znaczenie szkoły i zachęcał młodzież do korzystania z nauki. Przemawiał również p. Konstanty Kłosiński, jeden z posiadaczy dóbr ziemskich w Bączalu Górnym.
Z początkiem roku szkolnego 1895/1896 rozpoczęła się nauka w nowej szkole ludowej – po raz pierwszy już dwuklasowej w Bączalu Dolnym. Było to dla mieszkańców wsi Bączal Górny, Bączal Dolny i Opacia oraz dzieci doniosłe i przełomowe wydarzenie o znaczeniu historycznym. Stworzono, bowiem odpowiednie warunki do szerzenia wiedzy, nauki i zabawy dzieci wiejskich.
Warto odnotować, że już wówczas działało przy szkole przedstawicielstwo społeczne rodziców w postaci Rady Szkolnej. Dnia 30 sierpnia 1896 roku odbyło się zebranie tej Rady, na której wybrano nowego jej przewodniczącego. Został nim proboszcz miejscowej parafii ks. Teofil Biesiadecki, a jego zastępcą p. Konstanty Kłosiński – właściciel dużego majątki ziemskiego w Bączalu Górnym. Obaj wymienieni interesowali się życiem szkoły, jej warunkami oraz udzielali pomocy dzieciom i nauczycielom. Zawsze uczestniczyli w uroczystym rozpoczęciu i zakończeniu roku szkolnego. Zwykle też fundowali nagrody i upominki dla wyróżniających się uczniów.
W dniu 2 września 1898 roku w czasie uroczystego rozpoczęcia roku szkolnego 1898/1899 p. Konstanty Kłosiński podarował szkole portret Adama Mickiewicza, w stulecie urodzin poety.
W 1898 roku szkoła ludowa została przekształcona w czteroklasową szkołę ludową. Wobec czego od 1 listopada tego roku RSO przydzieliła dwóch nauczycieli, którymi byli: p. Aniela Janicka oraz p. Wojciech Kurowski. W miarę upływu lat budynek szkolny ulegał stopniowemu niszczeniu. Po ośmiu latach od chwili wybudowania szkoły, w roku 1903 przeprowadzono remont, na który przeznaczono 1000 koron. Wymieniono podłogi piece i poprawiono dach. W ten sposób budynek szkoły wewnątrz i zewnątrz przybrał estetyczny wygląd, co przyczyniło się w znacznym stopniu do poprawy warunków lokalowych i nauki dzieci w szkole. Nadal jednak nauka odbywała się na zmiany. Istniała duża potrzeba zorganizowania dwóch sal lekcyjnych. Rodzice sprzeciwiali się tym wymaganiom uczącego nauczyciela. Mimo wielu trudności do budynku szkoły dobudowano dwie sale szkolne i oddano je do użytku w 1909 roku.
Okres I wojny światowej zakłócił normalny tryb nauki i zajęć szkolnych w tej szkole, dlatego nowy rok szkolny 1913/1914 rozpoczął się z dwutygodniowym opóźnieniem. W następnym roku szkolnym nauka nie mogła być prowadzona, ponieważ teren jasielski od końca listopada 1914 roku do 5 maja 1915 roku znajdował się w obrębie frontu austriacko-rosyjskiego. Dopiero przełamanie frontu rosyjskiego pod Gorlicami, 2 maja 1915 roku zmusiło wojska rosyjskie do wycofania z większej części Galicji, a więc również z okolic Jasła.
W czasie tych walk budynek szkoły nie odniósł wielkich szkód. Popękały jedynie szyby w oknach sal lekcyjnych oraz uszkodzony zastał dach budynku. Największe szkody odniósł ogród szkolny, w którym połamano drzewka, a także zniszczono ogrodzenie drewniane otaczające szkołę.
Po zakończeniu I wojny światowej, końcem 1918 roku i uzyskaniu niepodległości przez Polskę dla szkolnictwa zaczął się nowy i bardziej korzystny okres. Począwszy od 1 września roku szkolnego 1912/1922 ogłoszono hasło „szkoły powszechnej”. Wobec czego w Bączalu Dolnym przemianowano szkołę ludową na powszechną szkołę sześcioklasową. Kierownikiem szkoły został mianowany p. Józef Czeluśniak. Zmieniono program nauczania, ponadto do szkół powszechnych weszły nieco zmienione podręczniki szkolne.
Nauka odbywała się wówczas w trzech salach. Trzecią salę urządzono w izbie, która wcześniej była przeznaczona na mieszkanie nauczyciela. Kierownik p. Józef Czeluśniak uczył 3 i 4 rok (klasę), p. Jadwiga Czeluśniakowa 5 i 6 rocznik, zaś p. Anna Malanka 1 i 2 rocznik.
W szkole po raz pierwszy w roku szkolnym 1928/1929 obchodzono 10 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Natomiast w dniu 19 marca 1029 roku urządzono poranek z okazji imienin marszałka Józefa Piłsudzkiego, a w maju tego roku uczczono rocznicę Konstytucji 3 Maja. Z tej okazji odbyło się przedstawienie teatralne „3 Maj”, wystawione przez uczniów.
Od 3 grudnia 1929 roku zorganizowano kurs dla analfabetów, w którym uczestniczyły 44 osoby. Prowadziła go p. Janina Bycheltówna, a zakończył się pod koniec marca wydaniem zaświadczenia o jego ukończeniu.
W roku szkolnym 1933/1934 sprowadzone zastały nowe programy nauczania dla klas I, II, V, natomiast klasy III, IV i VI uczyły się jeszcze według starych programów. Istotą nowych programów była Polska i jej kultura, a celem wychowanie państwowe i społeczno-obywatelskie. Do nowych programów dostosowano nowe podręczniki szkolne.
Z dniem 15 listopada 1937 roku zarządzeniem władz oświatowych, szkoła w Bączalu Dolnym została przemianowana na Publiczną Szkołę Powszechną II stopnia.
1 września 1939 roku wybuchła wojna z Niemcami, która zakłóciła funkcjonowanie szkoły. Otwarcie roku szkolnego 1939/1940 nastąpiło dopiero 15 kwietnia 1940 roku, a zakończono go 29 czerwca tegoż roku. Nauka w tym roku szkolnym trwała 2,5 miesiąca.
Po wysiedleniu Żydów z Bączalu szkoła otrzymała dodatkową klasę w budynku Lejby Lista, usytuowanego w Bączalu Górnym oraz mieszkanie, w którym osiedlił się nauczyciel p. Leon Kocoń wraz z rodziną.
Dzięki staraniom kierownictwa szkoły w Bączalu Dolnym i społeczności wsi Opacie w 1942 roku zorganizowano w Opaciu szkołę filialną.
W związku ze zbliżaniem się frontu 26 sierpnia 1944 roku pod Jasło oraz wysiedlenia w połowie września mieszkańców Jasła, nie mógł rozpocząć się rok szkolny 1944/1945. Dopiero po wyzwoleniu zachodniej części powiatu jasielskiego, nauka w szkole w Bączalu Dolnym rozpoczęła się 1 lutego 1945 roku. W Jaśle powstał Inspektorat Oświaty, wrócili nauczyciele. W Bączalu Dolnym po wyzwoleniu było następujące grono nauczycielskie: p. mgr Jan Knapik, p. Julia Knapik, p. Jadwiga Czeluśniak, p. Bronisław Joniec, p. Maria Kocoń oraz p. Władysława Strzelbicka. Po okresie okupacji wznowiono naukę historii i geografii Polski, których to przedmiotów nie wolno było uczyć w okresie wojny. Zaczęto nadrabiać zaległości z tych przedmiotów przez nauczycieli miejscowej szkoły.
W czerwcu 1945 roku ze szkoły w Bączalu Dolnym odszedł p. mgr Jan Knapik – został on nauczycielem Gimnazjum i Liceum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle. Pan Knapik był przygotowany do podjęcia takiej pracy ze względu na posiadane wykształcenie uniwersyteckie, ukończone przed wojną we Lwowie. Ze szkoły w Bączalu Dolnym odeszły także p. Maria Kocoń i p. Władysława Strzelbicka, które wyjechały na Ziemie Zachodnie i tam podjęły pracę.
Począwszy od lutego 1946 roku w szkole nauka była realizowana według nowego programu wydanego przez Ministerstwo Oświaty, ale nie było wówczas jeszcze podręczników szkolnych dostosowanych do tego programu.
W roku szkolnym 1947/1948 oprócz normalnej nauki w szkole w oparciu o nowe podręczniki (przy ilości 249 dzieci, w tym w klasie VII – 37), p. Anna Gorczyca prowadziła kurs przysposobienia rolniczego, p. Bronisława Joniec kurs dla analfabetów, które kontynuowano także w następnym roku szkolnym. W dniu 10 czerwca 1953 roku na zebraniu mieszkańców Bączalu Górnego i Bączalu Dolnego podjęto uchwałę dotyczącą rozbudowy szkoły, po czym niezwłocznie przystąpiono do gromadzenia materiałów budowlanych. Wiosną 1955 roku szkoła miała już dobudowane dwie sale lekcyjne, co rozwiązywało potrzeby lokalowe placówki. Budowę zaplecza gospodarczego zakończono w 1956 roku. Natomiast w roku szkolnym 1960/1961 szkoła stała się szkołą świecką. Na naukę religii dzieci uczęszczały do punktu katechetycznego.
Starania o budowę nowego budynku szkoły zapoczątkowano w roku szkolnym 1962/1963. Dwa lata później rozpoczęto wdrażanie nowego programu szkoły ośmioletniej. Rok szkolny 1984/1985 rozpoczął się pod znakiem wytężonej pracy przy budowie nowej szkoły. Wybudowano fundamenty. Dwa lata później ukończono parter i piętro oraz pokryto budynek dachem. Dzięki dotacji z Kuratorium Oświaty w maju 1991 roku przystąpiono do prac wykończeniowych. Od 1 września 1999 roku w budynku szkoły mieściło się Gimnazjum, do którego uczęszczali uczniowie z Bączalu Dolnego, Bączalu Górnego oraz sąsiedniej wsi Jabłonicy. 25 stycznia 1992 roku nastąpiło uroczyste otwarcie budynku szkolnego, funkcję dyrektora pełniła pani mgr Elżbieta Kaszowicz. W trakcie kierowania placówką pani dyrektor wzbogaciła szkolę o wiele nowych pomocy dydaktycznych i przeprowadziła szereg przedsięwzięć. Najważniejszym stało się wzbogacenie bazy szkoły o salę gimnastyczną, której budowę rozpoczęto w lipcu 2003 roku. Uroczystość otwarcia Sali gimnastycznej oraz obchody 120-lcia istnienia Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Rejtana odbyły się w dniu 9 września 2006 roku w Szkole Podstawowej w Bączalu Dolnym.
Z dniem 1 września 2007 roku utworzony został Zespół Szkół Publicznych w Bączalu Dolnym, w skład którego wchodzą: Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Rejtana w Bączalu Dolnym oraz Gimnazjum w Bączalu Dolnym. Dyrektorem ZSP została pani mgr Elżbieta Kaszowicz, natomiast zastępcą pani mgr Maria Dziedzic.
Od 3 września 2012 roku funkcję dyrektora ZSP w Bączalu Dolnym objęła pani mgr Izabela Maduzia. Inauguracja nowego roku szkolnego 2012 / 2013 połączona była z otwarciem pięknego kompleksu sportowo – rekreacyjnego. Powstał on dzięki staraniom i funduszom otrzymanym przez Gminę z Programu Operacyjnego „Rozwój Obszarów Wiejskich” w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”.
Od roku szkolnego 2015/2016 funkcję dyrektora Zespołu Szkół Publicznych w Bączalu Dolnym pełniła pani mgr Katarzyna Czerkowicz.
Po reformie oświaty w 2017 roku placówka przekształciała się w Szkołę Podstawową im. Tadeusza Rejtana w Bączalu Dolnym. Jej dyrektorem została pani mgr Katarzyna Czerkowicz.